”اڪري!“ چي، ”ڦڪري“
انجنيئر عبدالوهاب سھتو
هڪڙي پگهاردار کان ڪنھن پڇيو.
”چنڊ جي خبر ناهي، باقي دال جي تيرهين تاريخ آهي.“
هر ڪو پنھنجي سمجهه، سوچ، ذهني ڪيفيت، معاشي حالت ۽ ظاهري حالات کان متاثر ٿي ڳالھائيندو آهي.
”امان!“ چي، ”ڦوٽ تمان!“ ٻڌڻ ۽ چوڻ جو ڪنھن کي به شوق نه هوندو آهي.
هڪ بجاءِ ٻيو جواب، ضروري ناهي ته رڳو بک ۽ بيروزگاري کان تنگ ٿي ڏنو وڃي. پيٽ ڀرائي کان به ڏئي سگهجي ٿو.
هڪڙو ايراني شھزادو، مغل بادشاهه اورنگزيب جي ڌيءَ زيب النساءِ جو مھمان ٿيو. دسترخوان تي ست رڇي پيش ٿيڻ بعد به از راھ دل لڳي خواهش ڪيائين. چي، ”سنبوسه بيسن ميخواهم.“
ان جملي جا هيٺيان ٻه مطلب هئا.
1- بيسڻ جا سموسا کپن.
2- بيسن يعني سن کان سواءِ، سنبوسه کپن. (سنبوسه لفظ مان اگر سن لفظ ڪڍي ڇڏبو ته پوئتي بچندو بوس ۽ بوسه جي معنيٰ آھي چُمي. ھاڻي جملي جو مطلب ٿيو ته؛ چمي کپي يا چميون کپن)
زيب النساءِ به وڏي داناء عورت هئي. تنھن کيس ورندي ڏني، ”مطبخ مادر گير.“
انھيءَ جملي جا به ٻه مطلب هئا.
1- اسان جي بورچيخاني مان ملندئي.
2- ماڻھين جي ..... مان ملندئي.
(1)
اهي ته اميراڻا احوال هئا. بھرحال اُڇَ جو پُڇ چوڻ لاءِ، ڪيئي سبب ٿي سگهن ٿا، جيڪي هيٺ ڄاڻائجن ٿا.
1- زبان جي اٽڪ.
2- ڪنن جي اٽڪ.
3- دماغ جي اٽڪ.
4- دل جي اٽڪ.
5- ڌاري/ اڻائي ٻوليءَ جي اٽڪ.
مٿين سبب کي سمجهڻ لاءِ هيٺ مثالن سان وضاحت ڪجي ٿي.
